Wat is stress en wat doet het met je zelfcontrole?

Wat is stress concreet?

Hier zijn nogal wat misverstanden rond. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn voordat je stress gaat aanpakken. Dus, wat is stress?

Stress is een levensnoodzakelijk mechanisme dat de mensheid al sinds het begin der tijden beschermt tegen gevaar. Kwamen onze voorouders bijvoorbeeld een mammoet tegen, dan renden ze weg of gingen ze juist vechten omdat ze voedsel nodig hadden voor hun gezin.

Tijdens zo'n moment krijgen mensen veel energie en spierkracht ontwikkeling. Je ademhaling versnelt, je spijsvertering valt zo goed als stil en je immuunsysteem ook. Je eten verteren is op dat moment het minst van je zorgen, net als een virus of bacterie overwinnen. 

Automatische piloot om de bedreiging te overwinnen

Deze zaken gebeuren vanzelf en pijlsnel dankzij ons autonoom zenuwstelsel. Nadenken wordt minder belangrijk en overleven wordt prioriteit. Je zintuigen worden heel scherp om je van je omgeving bewust te maken. Je let dus enkel nog op de dingen die je helpen overleven.

Is er nog gevaar nabij? Wat kan je gebruiken om mee te vechten? Hierop let je. Welke planten groeien er in deze regio? Hierop let je bijvoorbeeld niet. Je gedachten en toegang tot je kennis vermindert enorm omdat je het niet echt nodig hebt in deze situatie. Je gebruikt maar 10 à 20% van je hersencapaciteit in deze modus. Samengevat zijn dit enkele kenmerken die eigen zijn aan het stress mechanisme. Bekijk bovenstaande video voor meer uitleg.

Wat is stress vandaag?

We weten nu wel wat stress doet met ons lichaam, maar wat is stress vandaag? In de huidige samenleving hebben we weinig fysieke bedreiging. Wel hebben we heel veel mentale bedreiging. Er zijn verschillende zaken die dagelijks op ons afkomen, veel vaker dus dan onze voorouders een mammoet tegenkwamen.

Nieuwe deadlines op het werk, nieuwe uitdagingen in privé enzovoort. Het grootste verschil met vroeger is dus de frequentie. Een tweede verschil is de aard van de bedreiging. Bij een fysieke bedreiging kan je vechten of weglopen en hierna kan je systeem zich herstellen en tot rust komen. Ja ademhaling en hartslag worden weer rustig en je spijsvertering en immuunsysteem schieten weer in gang.

Vechten of vluchten is bij een mentale bedreiging geen optie. Mentale conflicten en deadlines blijven aanwezig. Dezelfde energie als vroeger bij een fysieke bedreiging, is dus vandaag nog steeds aanwezig, maar kan niet weg. Deze energie zet zich vast en gaat onze organen verstoren, onze spieren verkrampen enzovoort, want deze geraakt niet weg.

Wat zijn de gevolgen van stress?

De toegang tot onze kennis blijft beperkt (10 à 20%) wanneer je continu onder stress staat. Alles moet snel gaan als je stress ervaart, maar dit is een probleem in de huidige maatschappij. Dit omdat we vaak juist meer moeten gaan nadenken, vernieuwend moeten zijn etc. om een uitdaging tot een goed einde te brengen.

We vervallen snel in oude gewoontes, gaan in automatische piloot en hangen erin vast. Wanneer het vrij rustig is op het werk en in je privéleven, kan je oude gewoontes gemakkelijker aanpakken dan wanneer je gestresseerd bent. Dit omdat je uit je automatische piloot gaat wanneer je minder stress hebt.

Wanneer het druk is, merk je dat je gemakkelijker dingen doet waarvan je weet dat ze geen goed idee zijn. Denk aan taken en jobs naar je toe trekken, sneller ja zeggen etc. Dit doe je allemaal terwijl je met je verstand wel weet wat je moet doen. Je bent op zo'n moment overgeleverd aan je routines. Je zelfcontrole is zo goed als weg.

Stress verhindert je zelfcontrole

Voor de uitdagingen van tegenwoordig zoals nieuwe dossiers, creatief uit de hoek moeten komen enzovoort, moet je je kunnen focussen. Maar stress verhoogt je zintuiglijke waarneming, waardoor je je minder goed kan concentreren, minder kan afsluiten van irrelevante geluiden etc. Dit verergert bovendien wanneer je meer stress ervaart.

Je raakt dus snel afgeleid door je omgeving. Bij een reorganisatie bijvoorbeeld is dit zeker een nadeel. Je stelt jezelf meer vragen over je job en alternatieven. De stress verhoogt en je zintuigen worden sterker. Je hoort een paar meter verder verschillende zaken die mislopen in het bedrijf.

De stress verhoogt nog meer... Door deze stress modus ga je dus alles veel negatiever bekijken en leg je de focus op gevaar. De positieve zaken die er gebeuren, die ga je minder snel opmerken. In zo'n situatie zie je een vertekend beeld, dat nog eens uitvergroot wordt in je hoofd. Dit is allemaal deel van het stress mechanisme. 

Wat is stress en wat kan je ertegen doen?

Wat is stress en wat doet het met je zelfcontrole? En wat kan ik hiertegen doen? De eerste stap is begrijpen hoe het werkt. Dit heb je nu ontdekt. Het is ook belangrijk om te weten dat je hersenactiviteit verhoogt tijdens momenten van stress. Meer informatie hierover vind je op onze pagina over het verband tussen stress en hersenactiviteit.

Wil je leren om je stress onder controle te krijgen, ga dan meteen van start met de training 'leren ontspannen, stress verminderen en je energie opbouwen.'